Ponad 7,8 mln zł cofniętych świadczeń na Podkarpaciu – wyniki kontroli ZUS

ZUS prześwietlił ponad 13 tysięcy zwolnień lekarskich w Podkarpackim. Kontrole wykazały, że wielu ubezpieczonych traktuje zwolnienie jako okazję do dorobienia, odpoczynku w ciepłych krajach albo czas wolny, który można spędzić na imprezach rodzinnych czy festynach.

- W pierwszym półroczu 2025 r. oddziały ZUS na Podkarpaciu przeprowadziły ponad 13 tys. kontroli zwolnień lekarskich. Wstrzymano wypłatę 529 świadczeń chorobowych na kwotę prawie 690 tys. zł – informuje Wojciech Dyląg, podkarpacki rzecznik prasowy ZUS.

Przypominam, że celem zwolnienia lekarskiego jest zabezpieczenie socjalne chorego, który poddając się leczeniu ma doprowadzić do odzyskania zdolności do pracy. Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby niezależnie od tego, czy lekarz leczący na zwolnieniu lekarskim wskazał, że „chory powinien leżeć” albo, że „chory może chodzić”, powinna powstrzymać się od wykonywania czynności sprzecznych z celem zwolnienia lekarskiego, w szczególności takich, które mogą przedłużyć okres niezdolności do pracy. Czas zwolnienia powinna wykorzystać na rekonwalescencję oraz powrót do zdrowia.

Osoba niezdolna do pracy może jednak wykonywać zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane z jej stanem zdrowia, np. może udać się do apteki, na badania lub wizytę u lekarza. Szczególnie, jeżeli jest osobą samotną i nie może liczyć na pomoc ze strony innych osób, wykonywanie przez nią czynności życia codziennego w okresie niezdolności do pracy jest nieuniknione. Nie są to okoliczności, które mogą stanowić podstawę pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego.

Od stycznia do czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził w całym kraju 227 tys. kontroli zwolnień lekarskich. W wyniku działań wstrzymano wypłatę 14,8 tys. zasiłków na kwotę ponad 22,1 mln zł. Dodatkowo, obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln zł. Łącznie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło 150,5 mln zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi regularne kontrole dotyczące zwolnień lekarskich. Kontrole obejmują zarówno sposób korzystania ze zwolnień, jak i zasadność ich wystawienia.

W przypadku kontroli wykorzystania zwolnienia, pracownicy ZUS ustalają, czy osoba przebywająca na chorobowym rzeczywiście nie pracuje i przestrzega zaleceń lekarskich. Celem jest upewnienie się, że zwolnienie służy rekonwalescencji, a nie innym aktywnościom – np. dodatkowej pracy. ZUS sprawdza również prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Lekarze orzecznicy oceniają, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia dalszą niezdolność do pracy. Jeśli nie ma podstaw do kontynuacji zwolnienia, może ono zostać skrócone.

W przypadku stwierdzenia, że osoba przebywająca na zwolnieniu wykonuje pracę zarobkową lub korzysta z wolnego w sposób niezgodny z jego celem, ZUS może wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Jeśli świadczenie zostało już wypłacone – ubezpieczony jest zobowiązany do jego zwrotu. Z kolei w ramach kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jeżeli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że stan zdrowia ubezpieczonego pozwala na powrót do pracy, zwolnienie zostaje skrócone, a prawo do zasiłku przysługuje tylko do dnia badania.

Kontrole zwolnień lekarskich w województwie podkarpackim ujawniły, że wielu ubezpieczonych traktuje chorobowe jako okazję do dorobienia lub wyjazdu na urlop. Zasiłek chorobowy straciła m.in. kobieta, która w czasie zwolnienia lekarskiego poleciała na zagraniczne wczasy, inna – zamiast odpoczywać – w najlepsze strzygła klientów we własnym domu, a pewien ubezpieczony dorabiał jako kierowca w sieci popularnych aplikacji przewozowych.

ZUS odebrał świadczenia także osobom, które – mimo ustania zatrudnienia – pobierały zasiłek chorobowy, a jednocześnie aktywnie uczestniczyły w procesach rekrutacyjnych. Nie brakowało też sprytnych handlarzy – jeden z ubezpieczonych, oficjalnie przebywający na zwolnieniu, masowo wystawiał ogłoszenia sprzedaży mebli w serwisach internetowych a inny dorabiał sprzedając płody rolne i grzyby na poboczu drogi. Częstym zjawiskiem jest także udział w różnych imprezach i uroczystościach, np. chrzciny, wesela, koncerty, spektakle, spotkania towarzyskie w klubach, egzaminy na studiach.

Pamiętajmy, że zarówno przy kontroli orzekania jak i przy kontroli wykorzystywania, ZUS i pracodawca będą szukać chorego pod adresem widniejącym na zwolnieniu lekarskim. Nie jest to adres zameldowania czy zamieszkania ale adres pobytu podczas orzeczonej niezdolności. Dlatego przy każdym zwolnieniu musimy zwracać uwagę na adres który wstawił lekarz na zwolnieniu a w przypadku zmiany tego adresu (np. przenosimy się do mamy na okres choroby) musimy w ciągu 3 dni powiadomić o tym fakcie i pracodawcę i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W 2024 Zakład Ubezpieczeń Społecznych w woj. podkarpackim przeprowadził kontrole wykorzystywania zwolnień lekarskich 5944 osób (w 2023 – 3435). W konsekwencji – wobec 746 osób cofnięto zasiłki na łączną kwotę przekraczającą 1,1 mln zł (w 2023 r. wobec 303 osób cofnięto zasiłki na łączną kwotę 536,8 tys. zł.). Ponadto przeprowadzone zostały kontrole orzekania o czasowej niezdolności do pracy - na ich skutek 680 osób zostało uznanych za zdolnych do pracy i wobec nich cofnięto świadczenia na łączną kwotę ponad 492 tys. złotych (w 2023 roku 1128 osób , łączna kwotę - ponad 665 tys. zł).