Wywłaszczenia a ochrona przeciwpowodziowa

W ostatnich latach widoczny jest wzrost inicjatyw mających na celu ochronę przed powodziami. Artykuł przybliża proces wywłaszczenia gruntów na te cele i analizuje, czy wsparcie finansowe z Banku Światowego może wpływać na odszkodowania.

Ochrona przeciwpowodziowa a przymusowy odbiór mienia

Zapobieganie powodziom w ramach inwestycji celu publicznego jest uregulowane w Ustawie o szczególnych zasadach przygotowania inwestycji przeciwpowodziowych z 2010 roku. W ramach tej specustawy do działań przeciwpowodziowych zaliczamy:

• przekopy ulgi,
• zbiorniki wodne,
• suche zbiorniki,
• wały ochronne,
• konstrukcje falochronowe,
• systemy stopni wodnych.

Przepisy z ustawy obejmują również konstrukcje technicznie i funkcjonalnie powiązane z wymienionymi obiektami, jak również inne nieruchomości przeznaczone do ochrony przed powodziami.

Proces wywłaszczenia na cele przeciwpowodziowe

Wywłaszczenie gruntów na potrzeby ochrony przeciwpowodziowej opiera się na decyzji administracyjnej, która określa sposób podziału nieruchomości oraz termin jej opróżnienia. W przypadku nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, osoby wywłaszczane mają 90 dni na przekazanie mienia.

Po upływie tego terminu organy administracyjne mogą przystąpić do egzekucji przekazania nieruchomości, co oznacza przymusowe odebranie mienia. Właścicielom przysługuje odszkodowanie, którego wysokość ustalana jest na podstawie wyceny rynkowej nieruchomości. W przypadku sporu co do wysokości odszkodowania, możliwe jest skierowanie sprawy do sądu. Proces ten ma na celu zapewnienie sprawnej realizacji inwestycji przeciwpowodziowych, chroniących życie i mienie ludzkie.

Odszkodowania za wywłaszczenie

Rozmowy – rokowania – pomiędzy inwestorem a osobami wywłaszczonymi są obowiązkowe. Odszkodowanie ustalane jest przez wojewodę, jeśli w ciągu 60 dni nie osiągnięto porozumienia odnośnie warunków zbycia nieruchomości. Wartość mienia określa rzeczoznawca majątkowy, a od wydanej przez organ decyzji o odszkodowaniu strona może się odwołać w ciągu 14 dni (jeśli zostały złamane przepisy). W przypadku odrzucenia odwołania, istnieje możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego, a następnie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Standardy Banku Światowego a wywłaszczenia na cele przeciwpowodziowe

Projekty przeciwpowodziowe często korzystają z dofinansowania Banku Światowego, który stosuje normę OP 4.12 dotyczącą przesiedleń. Zasady te są zazwyczaj korzystniejsze niż wytyczne krajowe i obejmują m.in. wsparcie w przeprowadzce oraz adekwatne odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości, które ma umożliwić odtworzenie stanu posiadania. W miarę możliwości preferowane jest także rozwiązanie „ziemia za ziemię”.

Norma Banku Światowego nie została włączona do polskiego prawa, więc w przypadku naruszenia jej zasad, poszkodowani powinni składać skargi bezpośrednio do tej instytucji.