Na czym polega kontrola cen transferowych? W jakim celu i kto jej dokonuje?

Ceny transferowe to warunki transakcji, zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Mogą to być transakcje różnego rodzaju, a zatem de facto nie chodzi wyłącznie o same ceny. Aby zachodził obowiązek ich dokumentowania, zależność pomiędzy podmiotami musi mieć charakter istotny – tj. kapitałowy lub osobowy. Dodatkowo konieczność dokumentowania cen transferowych pojawia się w momencie zawierania transakcji z podmiotami mającymi siedziby na terenie tzw. rajów podatkowych. Już sama definicja daje wyraźną wskazówkę, iż ceny transferowe traktowane są jako narzędzie polityki podatkowej. Ich rolą jest niedopuszczanie do oszustw podatkowych, ale także do mimowolnych uchybień w postaci odprowadzania zaniżonych podatków. Skąd jednak wiadomo, że ceny transferowe zostały ustalone prawidłowo? Zweryfikować to można w procesie ich kontroli.

Ceny transferowe a procedura administracyjno-skarbowa

Czynności w ramach procedury administracyjno-skarbowej podejmowane są z urzędu – nie wymagają żadnego zgłaszania. Upoważniony do przeprowadzenia kontroli organ podatkowy zweryfikuje prawne, formalne i proceduralne aspekty ustalania cen transferowych. Sprawdzony zostanie m.in. termin złożenia deklaracji oraz zapłaty podatku, poprawność złożonych dokumentów oraz zgodność deklaracji ze stanem faktycznym. W praktyce oznacza to, że Fiskus zweryfikuje, czy kontrolowany podmiot nie zataił jakiegoś dochodu opodatkowanego lub nieopodatkowanego. Prześwietlone zostać mogą również wydatki firmy.

Kontrola w większości przypadków ma charakter krzyżowy – tj. odbywa się równocześnie w obu podmiotach, które zawarły transakcję, a pomiędzy którymi występuje istotna zależność. Do każdego z podatników organ podatkowy może wystąpić o przedstawienie dokumentacji cen transferowych. Podatnik zobowiązany jest do jej okazania w terminie 14 dni od wezwania. Należy również udowodnić zgodność stanu rzeczy przedstawionego w dokumentach z faktycznym. Dokumenty obcojęzyczne wymagają uwierzytelnionego tłumaczenia.

Więcej na temat szczegółów procesu kontroli cen transferowych w podmiotach powiązanych przeczytasz na https://cenytransferowe.org/kontrola-cen-transferowych/.

Kontrola podatkowa i postępowanie podatkowe w kontekście cen transferowych

Również weryfikacja prawidłowości dokumentacji cen transferowych jest podejmowana z urzędu. Ma ona na celu sprawdzenie, czy podatnik płaci podatki w terminie i w odpowiedniej wysokości. Podobnie jak w przypadku procedury administracyjno-skarbowej, podatnik musi przedstawić dokumentację cen transferowych w ciągu 14 dni. Wszystkie dokumenty muszą być przetłumaczone na j. polski.

W przypadku wystąpienia okoliczności wskazujących na prawdopodobieństwo zaniżenia wartości transakcji kontrolowanej lub niespełnienia warunków safe harbour, organ podatkowy może zwrócić się do podatnika niebędącego mikroprzedsiębiorcą z żądaniem sporządzenia i przedłożenia lokalnej dokumentacji cen transferowych niezawierającej analizy porównawczej lub analizy zgodności dla wskazanych przez organ podatkowy transakcji kontrolowanych w roku podatkowym, w terminie 30 dni od dnia doręczenia takiego żądania.

Kontrola kończy się wydaniem protokołu, który zawiera ustalenia dot. stanu faktycznego transakcji w stosunku do tego, co zostało wykazane w dokumentach. Wykrycie rozbieżności będzie skutkowało wszczęciem postępowania podatkowego.

W I instancji postępowanie poprowadzi naczelnik urzędu skarbowego. Jego zadaniem jest ustalenie, czy podatnik prawidłowo zewidencjonował uzyskany dochód. Jeśli naczelnik nie stwierdzi uchybień, postępowanie zostanie umorzone. Jeśli nieprawidłowości wystąpią, podatnik będzie musiał pokryć zaległe zobowiązania. Może on wnieść odwołanie do II instancji – sprawa zostanie wówczas rozpatrzona powtórnie, tym razem przez dyrektora izby administracji skarbowej. Na mocy jego postanowienia, decyzja z I instancji może zostać podtrzymana lub przekazana do ponownego rozpatrzenia.

Również i od tej decyzji podatnik może się odwołać, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Jeżeli WSA będzie jednomyślny z naczelnikiem US oraz dyrektorem IAS, podatnikowi pozostaje ostatnia krajowa instancja – Naczelny Sąd Administracyjny, a po niej już tylko podmiot ponadnarodowy – Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Kontrola cen transferowych to bardzo odpowiedzialne i niełatwe zadanie. Oddelegowane do niego osoby – pracownicy organów podatkowych – muszą być ekspertami w tej dziedzinie. Trzeba mieć na uwadze wiele zmiennych, jak również uwarunkowania prawne charakterystyczne dla państw, na terenie których mają siedziby podmioty powiązane. Jak każda kontrola fiskusa, także i ta dotycząca cen transferowych, wiąże się ze stresem. Najczęściej obawy nie wynikają wcale ze złych intencji przedsiębiorców, ale z ich niedostatecznej wiedzy, która z kolei mogła doprowadzić do błędu w zakresie ustalania cen transferowych. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia takiej sytuacji i wykrycia nieprawidłowości przez organy podatkowe, warto powierzyć ustalania cen transferowych profesjonalistom, a także skorzystać z prowadzonych przez nich szkoleń i audytów.