In vitro – jak przebiega i jakie badania należy wykonać?

Zapłodnienie pozaustrojowe to dla wielu par borykających się z niepłodnością szansa na posiadanie biologicznego potomstwa. Metoda in vitro jest stosowana w Polsce od ponad 30 lat – obecnie każdego roku korzysta z niej kilkanaście tysięcy par. Jak przebiega procedura i jak się do niej przygotować?

Czym jest metoda in vitro?

Zapłodnienie pozaustrojowe in vitro polega na połączeniu plemnika i komórki jajowej poza organizmem kobiety. Komórki rozrodcze zostają w tym przypadku połączone w laboratorium. Wcześniej pobiera się je od obojga partnerów (możliwe jest także wykorzystanie komórek anonimowego dawcy/dawczyni w określonych wskazaniach medycznych). W wyniku zapłodnienia powstaje zarodek, który obserwowany jest na kilka dni (2-6) w specjalnie przygotowanym inkubatorze. Następnie zarodek (lub zarodki) transferuje się do jamy macicy metodą dopochwową. Jeśli zarodek zagnieździ się prawidłowo, w organizmie kobiety rozwija się ciąża.

Zwykle pierwszym etapem w procedurze in vitro jest hormonalna stymulacja jajników tzw. stymulacja mnogiego jajeczkowania, która pozwala uzyskać większą niż zwykle liczbę komórek jajowych w trakcie cyklu.

Przygotowanie do in vitro

Aby zwiększyć szanse na powodzenie zabiegu, należy wcześniej wzmocnić – na ile to możliwe – organizm. Dobra kondycja ciała u mężczyzn przekłada się na lepsze parametry nasienia. U kobiet z kolei pozwala na regularne cykle i odpowiedni balans hormonalny, co zwiększa szansę na wytworzenie zdrowych komórek jajowych oraz zagnieżdżenie się zarodka.

Istotna jest odpowiednia dieta, w przypadku kobiet bogata szczególnie w białko, wapń oraz kwas foliowy. Wskazana jest także umiarkowana aktywność fizyczna, odstawienie używek: alkoholu i papierosów. Bardzo ważne jest także przygotowanie psychiczne do zabiegu – należy ograniczyć stres oraz zadbać o pozytywne nastawienie. Czynniki te są niezwykle istotne dla powodzenia całej procedury.

Badania przed in vitro

Przed kwalifikacją do zapłodnienia metodą in vitro należy również wykonać szereg badań. To między innymi:

• ocena stężenia hormonów regulujących owulację, ocena rezerwy jajnikowej (AMH, FSH),

• seminogram, czyli badanie nasienia partnera,

• morfologia, grupa krwi,

• badania w kierunku chorób zakaźnych,

• badania USG narządów rodnego,

• badania ginekologiczne (badania cytologiczne, biocenoza pochwy,

• a także inne badania, w tym te indywidualnie zalecone przez lekarza w konkretnym przypadku (np. badanie kariotypu, stężenie wybranych hormonów).

Badania są niezbędne do sprawdzenia ogólnej kondycji organizmu, przeprowadzenia punkcji (pobrania komórek jajowych, które odbywa się w znieczuleniu ogólnym) oraz do określenia szans na powodzenie leczenia. Istotnym elementem diagnostyki jest także wywiad lekarski.

Badania po in vitro – jak sprawdzić, czy rozwija się ciąża?

Po wykonaniu transferu zarodka/zarodków do dróg rodnych kobiety pozostaje poczekać na wynik testu ciążowego. Aby sprawdzić, czy zarodek zagnieździł się w macicy i rozwija się ciąża, należy wykonać badanie BETA hCG – określenie stężenia gonadotropiny kosmówkowej.

To badanie z krwi, wykonywane 10-11 dni po podaniu zarodka (tradycyjne badanie z moczu pacjentki może być na tym etapie niemiarodajne). Normy Beta hCG po in vitro mogą różnić się w zależności od laboratorium. Najczęściej przyjmuje się, że wartość powyżej 35 IU/L dla zarodka 2- lub 3-dniowego oznacza dobre rokowania dla rozwoju ciąży. Badanie można powtórzyć po kilku dniach i sprawdzić, czy poziom gonadotropiny wzrasta, co jest wskaźnikiem rozwoju ciąży. Po około 7 dniach od pozytywnego wyniku badania Beta hCG wykonuje się także badanie USG.