Ile wynoszą odsetki ustawowe? Sprawdzamy wysokość odsetek!

Odsetki ustawowe to zdecydowanie jedna z najbardziej powszechnych form odszkodowania za ewentualną zwłokę w wypadku nieopłacenia faktury, raty, albo rachunków w terminie. Ich wysokość zależna jest od zaległej kwoty, a całość oblicza się, dzięki zastosowaniu łatwego wzoru matematycznego.

Czym są odsetki ustawowe?

Umowy na ogół określają wysokość ewentualnych odsetek w wypadku nieopłacenia zobowiązania w terminie. Jeżeli nie było to wyraźnie zaznaczone, przyjmuje się, iż wysokość odsetek będzie równa tzw. odsetkom ustawowym. Nierzadko wręcz zapisy deklarują takie właśnie rozwiązanie. Odsetki ustawowe są formą zadośćuczynienia dla tych, którzy nie otrzymują w odpowiednim terminie pieniędzy, chociażby z tytułu wynajmu mieszkania. Popularnie nazywane są one także odsetkami za opóźnienie, gdyż celem ich obliczenia wykorzystywana jest skala procentowa.

Zabezpieczeniem dla dłużników będzie prawne określenie maksymalnej możliwej wysokości karnych odsetek - ma to zapobiec wyłudzeniom i nadużyciom.

Rodzaje odsetek ustawowych

Obecnie mamy do czynienia z trzema rodzajami odsetek ustawowych: kapitałowe, za opóźnienie, jak i za opóźnienie w transakcjach handlowych. Odsetki kapitałowe są zdecydowanie najpopularniejsze, gdyż naliczane, jak ich nazwa wskazuje od pożyczonego kapitału. Będą się należały wierzycielowi tylko wówczas, gdy wynikać to będzie z czynności prawnej, orzeczenia sądu, ustawy, albo też decyzji innego organu.

Odsetki za opóźnienie naliczane są za czas spóźnienia w spełnianiu pieniężnego świadczenia - spłacie zobowiązania - nawet jeżeli wierzyciel nie ponosi z tegoż tytułu żadnej straty. Ważne jest wyłącznie to, iż pieniądze nie były zapalone w określonym wcześniej terminie.

Kto jest odpowiedzialny za wysokość odsetek ustawowych?

Wysokość odsetek ustawowych jest jasno podana przez normy prawne. Odsetki kapitałowe reguluje art. 359 kodeksu cywilnego, a odsetek za opóźnienie - art. 481. Według kodeksu cywilnego wysokość odsetek kapitałowych musi być równa sumie referencyjnej w Narodowym Banku Polskim, jak i 3,5 punktów procentowych, zaś wysokość za opóźnienie to suma 5,5 punktów procentowych i stopy referencyjnej NBP. Zgodnie z przepisami prawa wierzyciel może zażądać wyższej kwoty, jeżeli taka została zapisana w umowie, niemniej nie większej, aniżeli maksymalne odsetki. Wysokość odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych wg artykuły 4 punktu 3 ustawy na temat terminów zapłaty to suma 8 punktów procentowych i referencyjnej stopy NBP.

Ile wyniosą odsetki ustawowe?

Wyliczenie odsetek odbywać się będzie na podstawie referencyjnej stopy NBP, która wynosi obecnie 1,5%. Odsetki kapitałowe oblicza się w ten sposób, iż do referencyjnej stopy NBP doliczane jest 3,5%. Odsetki ustawowe za opóźnienie to referencyjna stopa NBP powiększona o 5,5%. Z kolei zaś odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych to stopa referencyjna zwiększona o 8%.

Obecne stawki odsetek ustawowych za opóźnienie, kapitałowych, jak i w transakcjach handlowych wynoszą odpowiednio:

• 5% w skali roku, jeżeli chodzi o odsetki ustawowe,

• 7% w skali roku, jeśli chodzi o odsetki za opóźnienie,

• 9,5%, jeżeli chodzi o odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych.

Ponadto dla odsetek kapitałowych, jak i za opóźnienia określone zostały maksymalne stawki, których nie można przekraczać. Wynoszą one:

• 10% w skali roku, jeśli chodzi o odsetki kapitałowe,

• 14% w skali roku, jeśli chodzi o odsetki.

Jak obliczać odsetki ustawowe?

Tyle o stawkach w teorii, ale jak na ich podstawie obliczyć odsetki ustawowe? Poza stawką potrzebować będziemy kwoty należności, jak i liczby dni zwłoki, czyli dni, które upłynęły od chwili upłynięcia terminu płatności należnej raty. Wzór jest dosyć łatwy i na pewno obliczymy samodzielnie wysokość odsetek, bez konieczności skorzystania z kalkulatora w internecie, czy nawet z Excela, albo kalkulatora w telefonie. Trzeba przemnożyć kwotę należną przez liczbę dni zwłoki, jak również przez wysokość konkretnej stawki odsetek ustawowych, a później podzielić całą kwotę przez 365 dni. Czyni się tak z uwagi na to, iż wysokość procentowa stawki ustawowych odsetek podawana jest w skali roku. Wzorem na wyliczenie ustawowych odsetek jest:

Kwota zaległości x ilość dni zwłoki x wysokość stawki ustawowych odsetek / 365 dni

Wybrane kwestie mogą wzbudzać nasze wątpliwości, przedstawiamy więc dwie uwagi do powyższego wzoru:

• dni zwłoki oblicza się od pierwszego dnia od chwili, gdy upłynął termin płatności. Na przykład, jeżeli termin na fakturze wskazywał 5 września, to zwłoka będzie liczona od 6 września aż do chwili spłacenia długu. Powiedzmy, iż doszło do spłacenia długu 16 września, zatem liczba dni zwłoki wynosi 11,

• zawsze należy przyjmować we wzorze 365 dni, nawet jeżeli mamy do czynienia z rokiem przestępnym.

Regulacje prawne odsetek ustawowych

Do dnia 31 grudnia 2015 r. wyróżnić można było wyłącznie odsetki ustawowe, które regulowane były przez kodeks cywilny - były one zależne nie tylko od kapitału, ale i obowiązywały za opóźnienia - oraz odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych regulowanych poprzez obwieszczenia ministra finansów. Co istotne, wynosiły one 8% w skali roku. Począwszy od 1 stycznia 2016 r., zostały wprowadzone osobne odsetki za opóźnienia. Pierwsze dwa rodzaje nadal ustalane są przez kodeks cywilny, zaś odsetki od opóźnień w transakcjach handlowych określa się zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Dzięki temu podziałowi możliwe było zastosowanie różnych wartości dla wybranych rodzajów odsetek.