Miasto zadba o kolejne zabytki w Stalowej Woli

Rada Miejska przyjęła Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2018 -2021. W planach jest zrealizowania kilkunastu zadań z zakresu działań na rzecz zabytków.

Głównym celem powstania programu jest określenie kierunków działań w zakresie ochrony dziedzictwa, pozwalających na skuteczne zarządzanie zasobami kulturowymi na równi i w harmonii z działaniami gospodarczymi czy społecznymi. Wyeksponowanie walorów dziedzictwa i poprawa jego stanu zachowania umożliwi rozwój turystyki w oparciu o posiadane zasoby zabytkowe.

W wykazie ewidencyjnym zabytków Miasta Stalowa Wola znalazło się 279 obiektów (według stanu na koniec maja br.) Wiele z nich pochodzi z 1938 i 1939 roku, w tym m.in. budynek Dyrekcji Naczelnej Zakładów Południowych (ul. Kwiatkowskiego 1) z 1937 r., Gimnazjum nr 2 przy ul. Mickiewicza z 1939 r. W tym okresie powstało też wiele bloków mieszkalnych przy ulicach: Dmowskiego, Popiełuszki, Hutniczej, Ofiar Katynia oraz wille dyrektorskie.

Jeszcze starszymi zabytkami są m.in.: układ urbanistyczny Rozwadowa z 1690 r., cmentarz parafialny przy ul. Klasztornej z 1784 roku, kapliczka św. Jana Nepomucena przy ul. Rozwadowskiej z 1768 r., kościół p.w. św. Floriana z 1802 roku, dwór w zespole pałacowo-parkowym przy ul. Lipowa 126 z ok. 1850 r., dworzec kolejowy przy ul. Dąbrowskiego z około 1887 roku, CK Sąd Powiatowy z ul. Rozwadowskiej z 1905 r., TG „Sokół przy ul. Rozwadowskiej z 1906 r. Jest także wiele kamienic i domów z początku XX wieku m.in. przy: ul. Bełżyńskiego, Broniewskiego, Dąbrowskiego, Jagiellońskiej, Kościuszki.

W dokumencie znalazła się także propozycja aktualizacji kolejnych obiektów zabytkowych, które nie zostały ujęte w gminnej ewidencji zabytków, a które powinny podlegać ochronie, są to:

- Portiernia Zakładów Południowych, 1938 r.,
- Dyrekcja Zakładu Mechanicznego, 1938 r.,
- Szkoła Podstawowa nr 3. przy ul. Wyszyńskiego, 1959 r.,
- Szkoła Muzyczna, ul. Narutowicza 11, lata 1958 – 62,
- Garaże przy budynkach mieszkalnych na ul. Wolności, lata 1938 – 39,
- Zespół Zakładów Południowych: stalownia, walcownia kalibrowa, walcownia blach, kuźnia, odlewnia żeliwa, hartownia, narzędziownia, wydziały obróbcze i pomocnicze wraz z oryginalnym wyposażeniem, lata 1937 – 1939,
- Kapliczka Matki Bożej z Dzieciątkiem (przysiółek Swoły, ul. Słoneczna), koniec XIX w.,
- Kapliczka Madonny Niepokalanej (przysiółek Bykówka), 1906 r.,
- Wieża ciśnień w zespole parkowo – pałacowym w Charzewicach, l. 30. XX w.,
- Miejsce po cmentarzu żydowskim,
- Miejsce po cmentarzu cholerycznym,
- Maźnica przy parku w Charzewicach,
- Stacja kolejowa Stalowa Wola, l. 40. XX w.,
- Zespół zabudowy osiedla modernistycznego wraz z późniejszą zabudową socrealistyczną (jako obszar przestrzenny) z wyznaczonymi granicami i listą obiektów chronionych).

W ewidencji powinny być uwzględnione wszystkie stanowiska archeologiczne znajdujące się na terenie miasta.

W Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2018- 2021 zaznały się także zapisy, że przy każdorazowym uchwalaniu budżetu gminy część środków powinna być rezerwowana na: prace remontowe oraz porządkowe związane z obiektami i przestrzeniami zabytkowymi regionu, w szczególności zaś na rzecz pielęgnacji i rewaloryzacji zieleni zabytkowej (parki, cmentarze) poszczególnych obiektów, na działania edukacyjne i promocyjne związane z promocją dziedzictwa regionu oraz prace studialne, projektowe i dokumentacyjne obiektów i przestrzeni zabytkowych.

Wśród planowanych i prowadzonych przez gminę Stalowa Wola inwestycji na lata 2018– 2022, związanych z ochroną zabytków (zgodnie z dokumentami strategicznymi gminy), znajdują się:

- Plac Piłsudskiego – kulturalne centrum miasta. Nadanie Placowi Piłsudskiego nowych funkcji w celu stworzenia warunków do aktywizacji mieszkańców i promocji osiedla Fabrycznego (koszt 14 924 500 zł),

- Podniesienie atrakcyjności oferty kulturalnej i poszerzenie usług społecznych poprzez modernizację Miejskiego Domu Kultury w Stalowej Woli (7 078 038,04 zł),

- Przystosowanie lokalu przy ul. Dmowskiego 11 do prowadzenia miejsca spotkań i organizacji zajęć aktywizujących odpowiadających potrzebom mieszkańców osiedla Fabrycznego (426 600,00 zł),

- Kompleksowe zagospodarowanie terenu przyszkolnego przy Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 (1 065 000 zł),

- Ogrody miejskie na os. Fabrycznym (700 000 zł),

- Przywrócenie dawnego charakteru Rynku oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego Rozwadowa– stworzenie warunków do aktywizacji mieszkańców i promocji osiedla Rozwadów oraz modernizacja ulic otaczających Rynek (12,5 mln zł),

- Przywrócenie funkcji społecznych oraz kulturalnych budynkowi Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rozwadowie poprzez jego modernizację,

- Rewaloryzacja zabytkowego budynku dawnego C.K. Sądu Powiatowego w Stalowej Woli na potrzeby Galerii Malarstwa Alfonsa Karpińskiego (4 078 228,04 zł),

- Modernizacja dworca kolejowego Stalowa Wola- Rozwadów (6 910 000 zł),

- Rewitalizacja Ogrodu Jordanowskiego z poszerzeniem funkcji edukacyjno rekreacyjnej (1 230 000 zł),

- Rewaloryzacja modernistycznych warsztatów szkolnych w Stalowej Woli na potrzeby Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego- ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, lepsze wykorzystanie potencjału kulturowego regionu (5 247 066,36 zł).

Większość zadań miałaby być współfinansowana ze środków unijnych.