Św. Nepomucen na zakręcie życiowym

Nie milkną echa zawirowań wokół kapliczki św. Nepomucena w Charzewicach. Zabytek niszczeje, święty Nepomucen coraz starszy i sędziwszy i nie ma czasu na zwyczajne, ludzkie waśnie i spory…

Najnowszą historię charzewickiej kapliczki zna wielu mieszkańców. Spory i waśnie o to, co zrobić z „domostwem” świętego otarły się i o magistrat, i o Rozwadowskie Stowarzyszenie Historyczne, i o Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. Miasto chciałoby przenieść kapliczkę w miejsce, które z historycznego punktu widzenia nie ma sensu, konserwator zabytków na to nie zezwolił. W Charzewicach i Rozwadowie doszło więc do swoistego rodzaju konfliktu. A nie o lepsze czy gorsze rozwiązanie tu chodzi, lecz o prawdę i nasze korzenie, a o tych coraz częściej się zapomina, ale po kolei…

Zawiłe są losy kapliczek w Charzewicach. Dlaczego? Bo dotrzeć do ich historii jest bardzo trudno. I jak sporo wiemy np. o św. Nepomucenie, który stoi nieopodal ronda Orląt Lwowskich w Rozwadowie, tak nie zachowały się dokumenty mówiące o historii Nepomucena tego z Charzewic, o którego teraz toczą się spory. Kiedy i jak powstała ta kapliczka nie dowiemy się raczej z dostępnych dokumentów. Wszelakie archiwa spłonęły bowiem wraz z rozwadowskim ratuszem. Trzeba mieć sporo wiedzy, doświadczenia i od lat grzebać w różnego rodzaju dokumentach, przerzucić tysiące stron książek by wyłuskać z nich nikłe fragmenty na ten temat. Pomocne w tym są np. podręczniki pisane przez zmarłego w sobotę ks. Wilhelma Gaja- Piotrowskiego, człowieka- encyklopedię, urodzonego w Charzewicach, zakochanego w tej ziemi i jej historii. I to również dzięki jego wiedzy Rozwadowskie Stowarzyszenie Historyczne, można powiedzieć, niemal odkopało z czeluści zapomnienia co nieco na ten temat. Okazuje się, że charzewicki święty stanął dokładnie w miejscu, gdzie latach: 1709, 1714 i 1715 doszły wody powodziowe Sanu. Mieszkańcy wystawili kapliczkę dziękując świętemu za ocalenie ich dobytku. Podobnie dziękowali mieszkańcy Rozwadowa, z tą jednak różnicą, że „ich” Nepomucen stoi „zadbany” i odnowiony i mimo, że chciano go kiedyś eksmitować, pomysł ten spalił na panewce.

Charzewicki święty, jak przekonują członkowie Rozwadowskiego Stowarzyszenia Historycznego, również nie powinien być eksmitowany, bo jaki sens historyczny miałaby ta przeprowadzka, skoro wody Sanu nie doszły pod dawną bibliotekę, lecz dokładnie w róg Wspólnej i Lipowej, czyli tam, gdzie Nepomucen stoi. Nie chodzi tu zatem o bezmyślne ratowanie zabytków i to za wszelką cenę, lecz ratowanie dobra pokoleniowego wpisanego w pewien układ społeczno- historyczny. Czy wydarty z „własnej” ziemi święty nie będzie „miał pretensji”, że łamiemy pewien pakt z jego fundatorami i niszczymy coś, czego sami nie tworzyliśmy? W tym przypadku jesteśmy biernymi spadkobiercami pewnego układu, który przyszło nam celebrować i przekazywać kolejnym pokoleniom. Kiedy budowano kapliczkę jej przeznaczeniem było stać w wyznaczonym wodami Sanu miejscu po wsze czasy. Chwalebnym jest fakt, że miasto chce ratować zabytki, chce je odnawiać i ocalić od zapomnienia. Niemniej jednak w pewnych przypadkach nie da się wykopać łopatą z ziemi obiektu by wziąć go „pod pachę” i postawić pół kilometra dalej, bo straci to sens. Co by o naszym pokoleniu pomyśleli ci, którzy tę kapliczkę budowali?

Trudna jest sytuacja biednego świętego. Stoi na prywatnej posesji, gdzie go nie chcą, choć ziemię pod nim przodkowie obecnych charzewiczan przekazali mu w wieczystą dzierżawę. Kapliczka sypie się i niszczeje, kolumny pękają, całość wymaga natychmiastowej renowacji. Trudne są też negocjacje w sprawie jej losów. Dziękczynienie przemieniło się we wstydliwą kartę historii. Zanim więc ludzie podejmą decyzję w sprawie świętego co przyszło mu żyć na naszej ziemi, może by warto było wywieść (o ile to w ogóle możliwe) kapliczkę do konserwatora, który w międzyczasie, zanim nie dojdzie do jakiegoś porozumienia, dokonałby jej renowacji? W innym przypadku wkrótce nie będzie już o czym mówić. Historia jednej kapliczki nie zachowa się nawet w lokalnych dokumentach…