Niepełnosprawność a niezdolność do pracy

Niepełnosprawność i niezdolność do pracy to dwie różne kwestie. Nie każda osoba niepełnosprawna jest niezdolna do wykonywania pracy

Uznanie za niezdolnego do pracy jest przede wszystkim jednym z warunków przyznania renty z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Za niezdolną do pracy uznać można osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu. Natomiast częściowa niezdolność występuje wtedy, kiedy utraciliśmy zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Orzecznictwem o niezdolności do pracy zajmuje się lekarz orzecznik ZUS. Stwierdza on kiedy powstała niezdolność, jak długo może potrwać i czy możliwe jest przekwalifikowanie, które pozwoli na wykonywanie innego zawodu.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom, które utraciły zdolność do wykonywania pracy. Muszą one mieć okresy składkowe i nieskładkowe od roku do 5 lat. Ważne też, by niezdolność do pracy powstała w ściśle określonym okresie, m.in. w czasie trwania ubezpieczenia lub 18 miesięcy po jego ustaniu. Rentę może otrzymać osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania jej nawet po przekwalifikowaniu.

ZUS przyznaje renty okresowe. Górnym okresem jest 5 lat. Po tym czasie należy znowu wystąpić o przyznanie świadczenia, jeżeli niezdolność do pracy trwa nadal. Przy przyznawaniu renty istotne jest to, czy dane schorzenie uniemożliwia wykonywanie jakiejkolwiek pracy czy pracy w dotychczasowym charakterze. Osoby, które mogą wykonywać inne obowiązki i wracają na rynek pracy, mogą liczyć na rentę szkoleniową przyznawaną na czas przekwalifikowania zawodowego.

Orzecznictwem o niepełnosprawności zajmują się komisje powoływane przez starostów. I co ważne, orzeczenia dotyczące niepełnosprawności nie wywierają takich samych skutków prawnych jak orzeczenia lekarza ZUS. Dlatego orzeczenie o niepełnosprawności nie może być podstawą do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy. Może się więc zdarzyć, że osoba niepełnosprawna zostanie uznana za zdolną do pracy.

Osoby niepełnosprawne mogą być dobrymi pracownikami, mogą odnaleźć się na rynku pracy, nie oznacza to u nich automatycznie niezdolności do pracy.

- Niezdolność do pracy nie jest tożsama z niepełnosprawnością. Każda osoba niezdolna do pracy jest niepełnosprawna, ale nie każda osoba niepełnosprawna jest niezdolna do pracy i nie może pracować. Osoby niepełnosprawne mogą zostać uznane za zdolne do pracy. Co więcej - mogą być nawet lepszymi pracownikami niż osoby bez niepełnosprawności - podkreśla Małgorzata Łyszczarz-Bukała, rzecznik regionalny ZUS Podkarpacia.

Osoby, które mają obniżoną sprawność fizyczną, nie muszą wcale wykonywać prac manualnych. Po przekwalifikowaniu mogą wykonywać zupełnie inną pracę.

Obecnie rentę z tytułu niezdolności do pracy pobiera prawie milion osób. Ich liczba jednak maleje, bo jeszcze w 2003 roku rencistów było 2,3 mln. Z danych ZUS wynika, że najczęstszymi przyczynami przyznawania renty są zaburzenia psychiczne, choroby układu krążenia, układu kostno-stawowego i mięśniowego.