Rekuperacja – wentylacja
mechaniczna na miarę XXI wieku?

Prawidłowa wentylacja budynku jest bardzo ważna, dlatego coraz większa ilość inwestorów decyduje się na montaż rekuperacji, czyli wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Działa ona w sposób wymuszony, dzięki czemu wewnątrz domu stale dochodzi do wymiany powietrza, co znacznie podnosi komfort wentylacyjny mieszkańców.

Rosnąca świadomość na temat konieczności posiadania prawidłowo działającej wentylacji, przyczyniła się do wzrostu zainteresowania rekuperacją. W odróżnieniu od tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej działa ona w sposób ciągły i wymuszony, bez względu na panujące za oknem warunki atmosferyczne.

Współczesne budownictwo nie sprzyja pracy wentylacji grawitacyjnej, przez co wewnątrz domu panuje zaduch i konieczne jest regularne wietrzenie, co z kolei wpływa na powstawanie strat ciepła. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, pełnym wydalanego w naturalnym procesie oddychania, dwutlenku węgla wpływa niekorzystnie na samopoczucie mieszkańców, wywołując rozdrażnienie, ból głowy, problemy ze snem, zmęczenie lub nadmierną senność. Z czasem może przyczynić się do powstawania alergii i długotrwałych objawów przeziębienia.

Brak cyrkulacji powietrza wpływa negatywnie również na sam budynek – z czasem na szybach pojawiają się skropliny, a na ścianach pleśń i grzyby, których wyeliminowanie wiąże się z kosztownymi inwestycjami w remonty. W przeciwnym razie mogą doprowadzić nawet do powstawania nowotworów u mieszkańców.

Szczegółowe informacje na temat rekuperacji znajdziecie tutaj.

Najważniejsze informacje na temat rekuperacji

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła - rekuperacja, działa w sposób ciągły i wymuszony. Sercem tej wentylacji jest rekuperator, czyli centrala wentylacyjna, w którym znajduje się wymiennik ciepła, odpowiedzialny za przekazanie energii pomiędzy powietrzem wywiewanym a nawiewanym.

Strumień zużytego, wywiewanego powietrza mija się, ale nie miesza, ze świeżym strumieniem nawiewanym. Konieczny jest do tego celu wymiennik ciepła. Powietrze zużyte oddaje swoją energię, dzięki czemu do wnętrza domu zostaje dostarczone świeże, przefiltrowane i wstępnie ogrzane powietrze. W ten sposób nie dochodzi do strat ciepła – piec może zużyć mniej paliwa do podniesienia temperatury do pożądanej, co wpływa na nawet 40% oszczędności na rachunkach za ogrzewanie w skali roku. Bardzo dobrym pomysłem jest połączenie pracy systemu rekuperacji i pompy ciepła. Budynek, w którym inwestor zdecydował się na montaż instalacji rekuperacji posiada mniejsze zapotrzebowanie energetyczne, dlatego też moc wybranej instalacji centralnego ogrzewania może być mniejsza, co wpłynie na zmniejszenie jej kosztów. Należy pamiętać, że ilości powietrza nawiewanego i wywiewanego są zawsze takie same, dzięki czemu wentylacja domowa nie wywołuje dyskomfortu u mieszkańców.

Nawiewane powietrze z zewnątrz zostaje wciągnięte przez wentylatory centrali wentylacyjnej z wymiennikiem ciepła, gdzie oba strumienie powietrza mijają się ze sobą, przekazując energię. Pozwala to uniknąć strat ciepła, ponieważ w przypadku powietrza zewnętrznego, ma ono temperaturę znajdującą się za oknem, a w przypadku systemu wentylacji mechanicznej - ciepłe powietrze wywiewane oddaje swoją energię strumieniowi nawiewanemu, podnosząc tym samym jego temperaturę.

Niewątpliwą zaletą systemu rekuperacji jest również możliwość filtracji powietrza nawiewanego. Centrala wentylacyjna jest chroniona przy pomocy filtrów, dzięki czemu do wnętrza domu dostarczane jest czyste powietrze. Jest to szczególnie ważne w okresie jesienno-zimowym, kiedy jakość powietrza na zewnątrz pozostawia wiele do życzenia. Rekuperacja skutecznie zastępuje popularne w ostatnich latach oczyszczacze powietrza, na których zakupie inwestor może zaoszczędzić. Filtry można dobierać dowolnie, dopasowując poziom filtracji do własnych potrzeb. Należy jednak pamiętać o ich regularnej wymianie.

System rekuperacji działa prawidłowo przez cały rok, bez względu na panujące na zewnątrz warunki atmosferyczne, przy całkowicie szczelnym budynku i oknach. Tradycyjna wentylacja natomiast wymaga odpowiedniej temperatury na zewnątrz i otwartych nawiewników w oknach. Sprawia to, że działa ona jedynie zimą, kiedy różnica temperatur pomiędzy powietrzem wewnętrznym a zewnętrznym wynosi przynajmniej 12 stopni. Dochodzi wówczas do znacznych strat ciepła, przez co piec musi zużyć więcej paliwa w celu podniesienia temperatury do pożądanej.

Decyzja o montażu rekuperacji jest najczęściej podejmowana podczas planowania budowy domu. Jest to najlepszy moment na uwzględnienie jej w planach, ponieważ inwestor może wówczas zaoszczędzić na budowie wentylacji grawitacyjnej – kominów i kanałów, co przełoży się na realne oszczędności, zmniejszające końcowe koszty rekuperacji.

W domach pasywnych rekuperacja jest niezbędna, i w nowoczesnym budownictwie – zalecana. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by zamontować rekuperację w już istniejącym budynku. Wiąże się to jednak ze znacznie większymi kosztami, ponieważ konieczne jest dokładne zaizolowanie domu i wymiana okien na szczelne. W przeciwnym razie rekuperacja nie będzie działała prawidłowo i w dalszym ciągu będzie dochodziło do strat ciepła oraz przedostawania się do domu nie przefiltrowanego powietrza.

System rekuperacji doskonale współpracuje z innymi instalacjami, takimi jak pompy ciepła, czy fotowoltaika.

Skutki nieprawidłowej wentylacji budynku

Nieprawidłowa wentylacja budynku skutkuje niewystarczającą wymianą powietrza, przez co wszystkie nagromadzone zanieczyszczenia nie mogą zostać usunięte. Mowa tu przede wszystkim o zapachach, wilgoci, lotnych substancjach chemicznych i dwutlenku węgla.

Osoby przebywające w niewłaściwie wentylowanym budynku zaczynają skarżyć się na złe samopoczucie. Z czasem występują reakcje alergiczne, a nawet astma.

Jednak nie prawidłowa cyrkulacja powietrza stanowi zagrożenie nie tylko dla zdrowia mieszkańców, ale też dla budynku. Sprzyja to bowiem jego niszczeniu, ponieważ w okresie jesienno-zimowym para wodna obecna w powietrzu skrapla się i osiada na ścianach i szybach. Duża wilgotność powoduje pleśń i grzyby, ponadto wpływa na pogorszenie izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych.

Zbyt mała ilość świeżego powietrza przyczynia się do powstawania zaburzeń w spalaniu gazu w kotłach centralnego ogrzewania, a także przepływowych podgrzewaczach wody, co z kolei doprowadza do powstawania zjawiska niepełnego spalania gazu i wydzielania trującego tlenku węgla, który powoduje śmiertelne zatrucia.

Nieprawidłowa wentylacja budynku powoduje u mieszkańców:

• pogorszenie się samopoczucia,

• permanentne zmęczenie,

• podrażnienie gardła,

• uczulenia,

• bóle głowy,

• podrażnienia błony śluzowej nosa,

• podrażnienia skóry,

• alergie,

• zawroty głowy.

Wpływ nieprawidłowej wentylacji na budynek:

• stopniowa destrukcja ścian na skutek regularnego przedostawania się do nich wilgoci,

• pojawianie się pleśni i grzybów na ścianach, za meblami, w ościeżach okiennych, w kątach pokoi, pod parapetami,

• osadzanie się skroplonej pary wodnej na chłodnych powierzchniach – ścianach, szybach i meblach,

• pęcznienie drewnianych podłóg i mebli,

• zaparowane szyby,

• odwrócony ciąg powietrza – nawiewane zimnego powietrza przez kratki w łazience lub w kuchni.

Jak działa wentylacja grawitacyjna?

Wentylacja grawitacyjna jeszcze do niedawna była jedyną znaną formą wentylacji budynku. Wcześniej nikt nie myślał o tym, że wymiana powietrza jest potrzebna, ponieważ sama technologia budowy nie była tak szczelna jak dziś. Dlatego tradycyjna wentylacja działała prawidłowo. Obecnie inwestorom zależy na możliwie największej szczelności, ponieważ ograniczenie strat ciepła wpływa na zmniejszenie rachunków za ogrzewanie. Ceny paliw stałych pną się do góry, nic zatem dziwnego, że inwestorzy starają się zmniejszyć wydatki.

Wentylacja grawitacyjna jest najprostszym systemem wentylacji, który w projektach budowy domu jest nieodłącznym elementem. Właśnie dlatego inwestor powinien poinformować o chęci posiadania rekuperacji już na etapie projektowania budynku – w późniejszym etapie zaoszczędzi na budowie kanałów i kominów wentylacyjnych, a także na ich zaślepianiu, co przełoży się na zmniejszenie kosztów wentylacji mechanicznej.

Tradycyjna wentylacja działa jedynie w określonych warunkach atmosferycznych, które pozwalają na powstanie w kominie wentylacyjnym różnicy ciśnień, która wprawia w ruch powietrze, tworząc ciąg, który usuwa z budynku zużyte powietrze – kanałem wentylacyjnym przez komin ku górze. Niestety, sytuacja ta ma miejsce jedynie w ściśle określonych okolicznościach.

Aby wentylacja grawitacyjna działała prawidłowo, budynek nie może być całkowicie szczelny. Najlepiej, by okna posiadały nawiewniki, którymi będzie przedostawało się zimne powietrze z zewnątrz. Do tej pory budynki posiadały naturalne nieszczelności. Obecnie opierają się one na zamierzonych działaniach, które pozwalają na wymianę powietrza (o ile warunki atmosferyczne temu sprzyjają), ale doprowadzają też do wychładzania wnętrza budynku.

Do prawidłowej wentylacji budynku w przypadku wentylacji grawitacyjnej, konieczne jest zachowanie odpowiedniej różnicy temperatur pomiędzy powietrzem wewnątrz a na zewnątrz budynku. Powinna ona wynosić około 12 stopni. Tylko w takich warunkach powstaje różnica ciśnień, a strumień powietrza może się samodzielnie przemieszczać przez komin na zewnątrz budynku.

W kominie wentylacyjnym wytwarza się cug, dzięki czemu powietrze wewnętrzne zostaje wyciągnięte przez komin na zewnątrz, a na jego miejsce przez nawiewniki w oknach, napływa świeże, ale zimne powietrze z zewnątrz. Wszystko to działa tylko wtedy, gdy wszystkie warunki zostały spełnione. W przeciwnym razie cała wentylacja przestaje działać. Wpływa to na mniejszą skuteczność tradycyjnej wentylacji.

Często popełnianym przez inwestorów błędem jest zakrywanie kratek wentylacyjnych czy szczelne zamykanie okien. W takiej sytuacji nie dochodzi do wymiany powietrza, ponieważ jest to niemożliwe. Powietrze z zewnątrz nie ma którędy napływać, a zamknięcie całego ciągu wentylacyjnego sprawia, że zużyte powietrze również nie może zostać usunięte z pomieszczeń, przez co mieszkańcy są narażeni na wdychanie zanieczyszczonego dwutlenkiem węgla i wilgocią, powietrza.

Kiedy temperatura na zewnątrz wzrasta, wentylacja przestaje działać. W związku z tym okazuje się, że prawidłowa wymiana powietrza ma miejsce jedynie zimą. W pozostałe pory roku mieszkańcy muszą ratować się otwieraniem okien i tworzeniem przeciągów.

Pracy wentylacji grawitacyjnej nie można w żaden sposób kontrolować, ani wpływać na jej intensywność. W odróżnieniu od rekuperacji, posiadającej sterownik, który można zaprogramować w trybie tygodniowym lub ustawiać ręcznie w zależności od aktualnego zapotrzebowania wentylacyjnego mieszkańców, bez konieczności otwierania okien i wychładzania wnętrza.

Podsumowanie

Rekuperacja jest nowoczesną metodą wentylacji budynków, która umożliwia zaoszczędzenie na kosztach ogrzewania. Przepływ powietrza odbywa się w sposób ciągły i wymuszony, dzięki czemu mieszkańcy stale mogą cieszyć się świeżym, przefiltrowanym i wstępnie ogrzanym powietrzem, dostarczanym przez rekuperację.